Robinzon...

Bu yaxınlarda Deniel Kizin "Alcernon üçün güllər" əsərini oxuyurdum, əsərdə Çarli Qordon adlı əqli cəhətdən zəif inkişaf etmiş bir adamın elmi təcrübələr nəticəsində dahiyə çevrilməsindən bəhs olunur. Çarli beynində keçirilən cərrahiyyə əməliyyatından sonra sürətlə oxumağa və ağıllanmağa başlayır. İQ-su 70-dən 185-ə qalxır. Əsərdə bir hissə var, Çarli yeni-yeni ədəbiyyat oxumağa başlayır və onun oxuduğu ilk kitab "Robinzon Kruzo"-dur.

Hələ heç vaxt bu qədər çətin kitab oxumamışdım. Adı Robinzon Kruzodur, kimsəsiz adaya düşən adam haqqındadır. O ağıllıdır və əlindən çox iş gəlir ona görə evi də var, yeməyi də və yaxşı üzə bilir. Amma mənim ona yazığım gəlir çünki o tək qalıb və dostu yoxdu. Ancaq mənə elə gəlir ki adada başqa biri də var çünki kitabda bir şəkil var ki, orada o əlində qəribə çətirlə qumdakı ayaq izlərinə baxır. Ümid edirəm onun dostu olacaq.

Mənim də bu əsəri necə oxuduğum yadıma düşdü. Daha doğrusu necə oxuduğumuz. Atam, anam, bacım və mən uzun qış axşamlarında, odun sobasının yanında oturub, növbə ilə oxuyurduq. Nəyisə anlamayanda atam izah edirdi. Əsər tənhalıq haqqında idi, ancaq biz onu birlikdə oxuyurduq deyə tənhalığı hiss etmirdik.
Onda adama elə qəribə gəlirdi ki, insan tək qalıb, ancaq yaşamaq istəyir, özünə şərait yaradır, xilas olacağına ümid edir, ayları, illəri itirməsin deyə divarda xəttlər çəkir. Və sonda, o qədər gözlədikdən sonra arzusuna çatır.

Çarli kitabı bitirdikdən sonra:

Robinzon Kruzonu qurtardım. Bilmək istəyirdim sonra onun başına nələr gəlib amma miss Kinnian dedi ki burda kitab qurtarır. NİYƏ.

Niyə? Çünki ondan sonra başqa cür tənhalıq başlayır. Əsl tənhalıq, insanlar içində olan, zahirən hiss edilməyən tənhalıq. Cızıqları da divarlarda çəkməyə ehtiyac qalmır, təqvimin var, aylar, illər sürətlə dəyişir, gəlib səni aparacaq gəmi isə üfüqdədir ancaq yaxın gəlmir. Gərək özün üzəsən...

Orta statistik Azərbaycan kişisinin həyat breakpoint-ləri...

Orta statistik Azərbaycan kişisi:

• Onun doğulmasını səbirsizliklə gözləyirlər, oğlan olduğunu biləndə isə toy-bayram olur;
• Danışmağa başlayandan bəri "Bir dənə babaya (nənəyə, əmiyə, dayıya və s.) söy" xahişlərilə  söz bazasını zənginləşdirir;
• Kiçik toyuna çəkilən məsrəf böyük toyuna çəkilən xərcdən az olmur;
• Məktəbdə ibtidai sinfi əla qiymətlərlə bitirsə də, yuxarı sinifləri oxumağa hövsələsi çatmır;
• İnstituta girməlidir (ya öz zəhməti hesabına, olmasa da atası bir şey fikirləşəcək), çünki əsgərliyə getmək bütün ailə üçün faciədir;
• Ali məktəbin auditoriyalarından çox çayxanalarına öyrəşib. Dörd il gəlib-gedir, imtahanlar, diplom işi kimi problemlərini evdəkilər həll edir;
• Magistraturaya girməlidir, çünki əsgərliyə getmək bütün ailə üçün faciədir;
• Artıq işləmək vaxtıdır, evdəkilər iş tapır;
• Artıq evlənmək vaxtıdır, evdəkilər qız tapır;
• Tapılan qızı bir qayda olaraq bəyənir, yeni qohumları özününkülərdən ayırmır, hətta daha çox istəyir;
• Evdəkilər təmtəraqlı toy edir;
• Toydan sonra sürətli kökəlir və bununla fəxr edir;
• Toydan bir il keçməmiş oğlu olur və TARİX TƏKRARLANIR.

İnsanları tanımaq üçün...

Bəzi insanları tanımaq üçün sadəcə ağızlarını açıb bir-iki cümlə söyləmələrini gözləməlisən.

Bəzi insanları tanımaq üçün onlarla birlikdə çalışmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün özünü onlara tanıtmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün dünyadan köçmələrini gözləməlisən.

Bəzi insanları tanımaq üçün onların övladları haqqında danışmasına qulaq asmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün onlardan uzaqlaşmalısan ki, mənzərəni bütöv seyr edəsən.

Bəzi insanları tanımaq üçün bir az diqqətli olmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün ilk xəyanətlə üzləşməlisən.

Bəzi insanları tanımaq üçün sadəqətlərini görməlisən.

Bəzi insanları tanımaq üçün gözlərini açıb, həm də baxmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün gözlərini yumub ürəyini açmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün məntiqini də köməyə çağırmalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün bağışlamalısan.

Bəzi insanları tanımaq üçün bağışlanmalısan.

Ağ_xalat_fobiya

Kulis.az saytında savadlı və məntiqli yazı yazan bir nəfər varsa, o da İlqar Rəsuldur (orada yazan digər jurnalistlər, onların seçdiyi mövzular, yazdığı məqalələr ayrıca müzakirə mövzusu olsa da, buna vaxt sərf etmək, nə beynimdə, nə vərəqlərdə, nə də ki blogumda yer ayırmaq niyyətindəyəm). Hər şey rəfiqəmin İlqar Rəsulun yenicə dərc olunmuş "Sağ qalmağın resepti" adlı məqaləsini paylaşmasından başladı. Məqalədə Azərbaycan səhiyyə sisteminin problemi (sanki bu sistem özü bir böyük problem deyil), həkimlərimizin səviyyəsindən, insanların niyə müalicə olunmaq üçün İrana üz tutmasından bəhs olunurdu.

Bu paylaşmaya yazılan şərhlərə tibb universitetinin tələbələri cavab verməyə başladılar, bütün məntiqsiz mübahisələr kimi (cavab trivial olduğu halda, bir tərəfin onunla heç cürə razılaşa bilməməsi) burada da iki vur ikinin beş olması, qatığın qara olması fikirləri irəli sürüldü, mən də iki şərhdən sonra, cavab verməməyi seçdim. Amma axşam yaddaşımın dərinliklərində gizlədilmiş xatirələr üzə çıxmağa başlayanda çoxdan bəri həkimlər, tibb və s. barədə içimdə yığılıb qalmış fikirləri notepad++ səhifələrinə köçürməyi qərara aldım (yazıq klaviatura).

Başlayaq niyə səhiyyənin səviyyəsinin aşağı olmasının səbəblərinə gətilirən arqumentlərdən.

Arqument 1: Hər peşənin pisi də var, yaxşısı da.

Deyim ki, bu cümlə bizdə ən çox işlənilən, bütün sual, irad və şikayətlərə cavab verən sevimli klişelərdən biridir. Hansısa bölgənin xarakterik milli xüsusiyyətindən bəhs etdinmi "Hər zonanın pisi də var, yaxşısı da", qayınanalar barədə söz düşdümü "Hər ailənin pisi də var, yaxşısı da" cümləsini eşidirsən. Bu qayda ilə hər kəs aid olduğu qrupa ünvanlanan iradları eşidən kimi həmin universal cavaba əl atır. Əlbəttə ki, bu fikir yanlış deyil, amma nəyəsə görə yaxşı və pisin nisbəti söhbətinə gələndə nəticə heç vaxt birincinin xeyrinə olmur. Bu nisbətin ən pis olduğu sahə isə Tibb sahəsidir. Burada yaxşıları çıraqla axtarmalısan, bir yerin ağrıyan kimi bütün dost-tanışlarına zəng edib yaxşı bir həkim tapmalısan. Çünki təsadüfi klinika və ya təsadüfi həkim seçmək adamı Nostradamusun fərz etdiyi ən pis gələcəkdən daha çox qorxudur.

Azərbaycan səhiyyəsində pis yaxşını dəfələrlə (on, yüz, min) üstələyir, belə olmasaydı "Hər peşənin pisi də var, yaxşısı da" klişesi dillər əzbəri olmazdı...

Arqument 2: İnsanlar ancaq ölüm ayağında olanda həkimə müraciət edirlər.

Bu da bizim həkimlərin sevimli cümlələrindən biridir. Siz gözləyirsiz xəstəlik son mərhələyə çatsın, sonra gəlirsiz, biz də Allah deyilik ki, sizi dirildə bilək. Sözlərində həqiqət var. Amma Azərbaycan həqiqəti bundan ibarətdir ki, əgər sən hər hansı bir xəstəliyi öz ixtiyarına buraxsan bəlkə daha çox yaşayarsan, nəinki həkimin o dünyaya pullu, sürətli putyovkası ilə... Heç kim xəstələnmək istəmir, heç kim də ölmək istəmir, bizdə bunu istəməməyin ən başlıca səbəbi həkimin əlinə düşməməkdir.

Bu yerdə uşağını iki gündən bir çöpçüyə aparan, 7-10 illik tibbi biliklərinin səviyyəsi mənim wikipedia səviyyəmdən aşağı olan, tibb bacısından baş həkimə kimi təkamül edən (bu təkamül prosesi hələ də davam edir, bir də gördük nazir müavininə kimi yüksəldi) bir qohumum yadıma düşdü. Qohumlarımız ona öz dərdlərini heç vaxt demirlər, işdir çasıb bir yerlərindən şikayət etsələr, o saat bir resept yazılır, təqdim olunur, dönə-dönə ona əməl olunması tapşırılır. Qohumumuz sağollaşıb qapıdan çıxan kimi, bu resept çırılıb zibilqabına atılır. Çünki bizimkilər onun instruksiyasında "1 həb 10 gündən bir" yazılmış dərmanı "gündə 3 dəfə yeməkdən sonra" resepti ilə ölməyə tələsmirlər.

Arqument 3: Həkimin maaşı azdır, hörmət edən yoxdur və s.

Bu yerdə yenə rəfiqəmin paylaşdığı məqaləyə gələn şərhdən bir sitat gətirmək istəyirəm: "Heç bir həkim əl açıb xəstədən pul istəmir. Xəstə özünün düşüncəsi varsa, özü başa düşürsə bu hörməti edəcək..."

Yeri gəlmişkən, həkimlərin və ümumiyyətlə, tibb işçilərinin bir xüsusiyyətini də qeyd edim. Onlar həkim olmayan ixtiyari şəxsi "XƏSTƏ" adlandırırlar. Bu söz onlara xüsusilə əzizdir. Hətta hansısa salonda yumurtanı vitamin A ilə qatışdırıb saçınıza maska qoyan kosmetoloq da sizə nəzakətlə "xəstəm" deyərək müraciət edir.

Qayıdaq arqumentə. Nə hörmət!!! Müalicəyə bir dəfəlik qiymət qoyun, insanlar da nə qədər maddi yükün gözlədiyindən əvvəlcədən xəbərdar olsun. Yoxsa bir rəsmi məbləği ödə, bir də klinikaya ayaq basandan hamıya hörmət et. Maaşlarının azlığından şikayət edən həkimlər gərək bilsinlər ki, adi adamların da maaşı çox deyil,  Onlar bilmirlər xəstliklərinin dərdini çəksinlər yaxud həkimlərin acınacaqlı maddi vəziyətinin.

Hər yerdə diaqnostika mərkəzləri tikilir, bahalı avadanlıqlar alınır. Fərdi klinikaların sayı az qala restoranların sayını geridə qoysun. O avadanlıqlardan istifadə etməyi bacaran, aparatı söndürüb-yandıra bilən personal yoxdursa, onların tikilməsinin nə mənası?!

Qeysəriyyə əməliyyatı zamanı körpənin başını da kəsən (bəli, bəli bu mənim ailə üzvümün başına gəlməsəydi heç vaxt inanmazdım), sonra uşağın papağı qan olanda "bayaqdan  qan idi silməmişik" deyən tibb personalı, şəkər xəstəliyi və hipertoniyası olan adamın gözünə lazerla əməliyyat edib, bu da azmış kimi ona qan qatılaşdırıcı dərmanlar yazıb infarkta və ölümə sürükləyən, hörməti az olub deyə qarın yırtığını sonadək tikməyən və sonra bunu abırsızcasına etiraf edən, pnevmaniyanı "son mərhələ ağ ciyər xərçəngi" adı ilə müjdələyib evinə yollayan həkimlərimiz! Bunları havadan-sudan yazmıram, hamısı ailəm və istədikərimin başına gələnlərdir. Əminəm sizin də əhatənizdə buna bənzər hallar çox olub, hamısını danışıb saymaqla qurtarmaq olmaz, çünki ən bəd təxəyyülümüz belə realda olan bu kimi hadisələrin yanında "happy end"-lə bitən nağıllardır.

Vicdan gərək 140 AZN-dən ucuz olmasın. İnsanlıq, mərhəmət və ləyaqət həkim olan şəxsdə daha çox olmalıdır. Onlar üçün ölüm adidir, əzab-əziyyət adidir (bəlkə belə olmasaydı, heç müalicə edə də bilməzdilər). Gündəlik həyatlarının ayrılmaz bir hissəsidir. Qəbullarına gələn insanları "xəstə" adlandırıb, müalicəsi barədə düşünmək əvəzinə nə qədər hörmət edəcək barədə düşünməkdir. Əlbəttə belə olmayanlar da var. Maraqlı bir fakt deyim, indiyə kimi gördüyüm, tanıdığım savadlı və yaxşı həkimlər (sayını yazmayım ayıbdır) xasiyyətcə çox kobud, pofiqist olublar. Məncə onlar itirmək istəmədikləri ləyaqətləri və vicdanlarını bu kobudluq arxasında gizlədirlər. Çünki bu sistem hamını dəyişir, zəif iradəsi olan hamını abırsız və vicdansız edir. Hər yerdə belədir, tək Azərbaycanda yox. Belə olmasaydı əsərlərdə və kinolarda pofiqist həkim obrazları yaranmazdı, Raviki, Doktor Hausu yada salın.

P.S. Mahiyyət etibarilə bu o deməkdir ki, beyinlərin yuyulması peşəyə sədaqətdən doğur. (X.Kortazar)

P.P.S. Bu qədər! Hələ deyiləcək o qədər sözlər qaldı ki, Allah hamıya can sağlığı versin.

Həyat gözəldir!

Həyat gözəldir!

Həyat gözəldir.

Küləklə bir sovrulan xatirələrə,
Yağışla bir yağan peşmanlıqlara,
       baxmayaraq gözəldir.
Xəyallarında üzə çıxan səssizliyə,
Yuxularında üzə çıxan qorxulara,
               baxmayaraq gözəldir.
Gündüzlər gəlməyən dəyişiklikliyə,
Gecələr gəlməyən yuxulara,
       baxmayaraq gözəldir.
Dünənində yanlışlıqlara,
Sabahında naməlumluğa,
       baxmayaraq gözəldir.
Cünki hələ ümid var.
Ümid varsa, arzu var.
Arzu varsa, Sən varsan.
Sən varsan,
       demək mən də varam.

Zaman gizlədir

 Zaman gizlədir

Zaman kömək etmir,

Sağaltmır yaralarımızı.

Olsa-olsa gizlədir

Gözlərdə kədər,

Qəlblərdə boşluq,

Vicdanda həyəcanımızı

Hamıdan gizlədir.

Səndən

Ondan

Özümüzdən gizlədir.

Gözlərdə boşluq,

Qəlblərdə həyəcan,

Vicdanda kədər

Arxasında gizlədir.

Zaman dayanmır,

Dayanıb gözləyən insanlardır.

Zaman gözləmir,

Gözləyib tükənən insanlardır.

Zaman tükənmir,

Tükənib gizlənən insanlardır.

Zaman gizlənmir.

Olsa-olsa gizlədir.

Ehsan

Ehsan

Ehsanın ölünün şərəfinə verilmiş hazırlıqsız ziyafət olduğunu zənn edirsinizsə, çox yanılırsınız. Elə şey olmur.

Bilmirəm böyük Saba bu sözü necə təfsir edir, amma Quriyada ehsan olduqca çox şey deməkdir.

Görünür, Cəbrailin özü adamların əsasən gecələr canlarını tapşırmasının qeydinə qalmışdır. Aqata nənədə də belə oldu.

Mən onda kənddə idim və yas mərasimində iştirak edirdim.

-         Nə olub, Vikentiy, qoca nədən keçinib?

-         Əşi, heç nə, yatıb bir də durmayıb.

-         Demək, öz-özünə?

-         Yox, həkimlər də bir az kömək olublar.

Elə qapının kandarından keçmişdik ki, bizi də dərhal Aqata ilə birgə yad etdilər:

-         O-o, bəxtsiz Aqati, dur, bax gör kim gəlib, o-oooo!

Düzü, Aqata bizimlə zərrə qədər də maraqlanmadı və heç qalxmağı ağlına belə gətirmədi. Mərsiyə oxuyanlar xoru darvazanın yanında toplaşdılar.

-         Niniçka! Lənətə gələsən səni!... Başla da, saçlarını yol, ağla! – kimsə xatırlatdı.

-         Vay, vay! Gör hansı günə gəlib çıxdım! Gözlərim nələr görür! Aqata-a-aa! İndi kim həyətimə baş çəkib “Necəsən, gözəlim Niniçka?” deyəcək! O-oo, inana bilmirəm, inanmıraaaaaam!

-         Dayan görək, arvad! Yaşamağına inanmaq olmurdu, ölümünə necə inanmayasan, - bir kişi ağı deyənin qolundan tutub sözünü kəsdi.

Yasa hazırlıq işlərini müşahidə etməyə başladım. Nəhəng qazanlarda lobya qeyzlə qaynayırdı. Mamalıqa fısıldayıb şişirdi. Qaynayan suda dana üzürdü. Üç yüz nəfərlik masa isə pendir, kürü, çapaq balığı, göy-göyərti, vineqret, turşular, ədviyyatlar, şərab, araq – bir sözlə, toylarda olan hər şeylə - bəzədilmişdi. Mərasimə təşrif buyuranlar öz aralarında boğuq səslə danışırdılar.

-         Bəs sonra, Beso?...

-         Sonra soruşuram: Aqati nənə, yenə də neçə yaşın var? Deyir, deməli Çinədan Asalo qaçaqlığa başlayan ili mən ikinci dəfə ərə getmişdim.

-         Nədir, Çinədan indi onun yaş kağızıdır?

-         Bunu sənə deməyəcəm, amma məncə, qarı dünya görmüş qarğa ilə yaşıd olar.

-         Bir bax, elə uzanıb, sanki tər qızılgüldür... Elə bil yatır...

-         Ürək xəstələrində belə olur...

-         Hə, gərək hər şeydə bəxtin ola...

Bu arada, otaqda hələ də Aqati nənəni dilə tuturdular ki, ayağa dursun: “Qalx ayağa, bir söz de, hələ vaxt var, dəfnə hələ dörd saat qalıb...”

Başqa bir qrupa qoşuldum.

-         Ümumi götürəndə isə, çox məsrəf oldu, Mixako...

-         Bu pulları və yeməkləri vaxtında özünə versəydilər, bir neçə il yaşayardı... Zavallı hələ indi yadlarına düşüb.

-         Oğlu amma savadlıdır, yenə də necə nankordurlar hamısı.

-         Yaxşı ki, hələ bu gün gəlib çıxıb.

Çox keçməmiş hamını süfrəyə dəvət etdilər və başlandı.

Aqati nənə hövsələ ilə gözləyirdi.

Beşinci stəkanda xatirələr gəldi:

-         Yadınıza gəlir? Kim çay toplayan Aqatini xatırlamır?

-         Otur, Rajden, qarışdırma...

Rajden oturdu.

-         Məlum olduğu kimi, qarğa üç yüz il yaşayır, – digəri ayağa qalxdı.

-         Bunu sənə kim deyib?

-         Dayanın, o, bizim üç yüz il yaşadığımızı iddia edir, qarğanın buna nə dəxili var?

-         Kimə qarğa dedin?

-         Əl çək ondan, kənd həkimidir...

-         Qoy getsin əvvəl özünü sağaltsın!...

Aqati nənə isə hələ də gözləyir. Onun üçün günəş sonuncu dəfə asta-asta qürub edir. Həyətdə isə şərabın təsirindən azmış qəlblər dolaşır.

 Sonra nənə nəhayət kiminsə yadına düşdü. Tabutu həyətə qoydular. Teleqramları oxumağa başladılar.

-         Yoldaşlar, 1004-dən çox teleqram gəlib: Moskva, Odessa, Volqoqrad, Kiyev, Leninqrad, Xarkov, Sevastopoldan...

-         Qulaq as, bəs Tiflisdən?

-         Ts-s-s!...

-         Unudulmaz Aqatinin faciəli ölümü ilə bağlı dərin hüzn içindəyik, başınız sağ olsun, sizinlə bir ağlayırıq Makari Tariel Eprisine Vasasi Pedosi Abeli Filipe Kseniya Kirile Heronti Domenti Mixako İnqirokva.

-         Təbrik edirik, xoşb...

-         Biabır olduq, bu teleqramı bura hansı axmaq gətirib?!

-         Qulaq as, nə qədər ki “горько” qışqırmayıblar oxumağı qurtar.

Aqati təmkinli idi. Günəş gözdən itdi. Rəsmi olaraq axşam düşdü.

-         Katse, nəyi gözləyirik, qəbiristana özü gedəsi deyil ki!

-         Nə olub ki?! Qoy səhərədək doğma çırağında qalsın. Sabah basdırarıq...

-         Sabah sənin özünü basdıracağıq, di tut tabutdan! Götürdük... B-bir... Geri qalmayın, düz gedin... Ey, hara getdin, darvaza o tərəfdə deyil!...

-         Qarıcığaz ağırdır!...

Yol boyu tabutu aparanların bir neçə dəfə ayaqları ilişdi, iki dəfə nənəni yerə saldılar və uzun-uzadı onu yerinə qoymağa çalışdılar. Nəhayət, güc-bəla ilə qəbiristanlığa gəlib çıxdılar.

            Qəbirqazanlar tabutu kəndirlə bağlayan arada ən fəal dərdlilərdən biri qəbirə düşdü:

-         Aqati, ümid edirəm indi deməyəcəksən ki, səni çox istəmirik. Görürsən, Rajden hətta sənin ardınca gəlməyə hazırdır, -  beləcə nənəyə sonuncu dəfə müraciət etdilər, bununla da hər şey başa çatdı.

Həmin gecə babamla buxarının qabağında oturmuşduq, qabağımızda şərab şüşəsi, aram-aram içirdik.

-         Ambako baba, bizim yas mərasimləri haqda nə deyə bilərsən?

-         Ölü özünə hörmət tələb edir. Biz də bunu bacarırıq. Düzdür, hər şey qədərində olsa yaxşıdır.

-         Axı bütün bu ehsanlara, mənasız pul xərcləmələrinə son qoymaq vaxtıdır.

-         Allah canını sağ eləsin, oğul, biz hələ 1913-cü ildə bu haqda kənd toplantısında danışmışdıq, sonra “Səhər” kutaisi qəzetinə yazmışdıq, nə faydası...

-         Nə haqda yazdığınız yadındadır?

-         Nəinki yadımdadır, hətta əzbər bilirəm! – babam canlandı və başladı: - “Toplantı mərhumun ailəsi üçün ağır yük olan düşünülməmiş məsrəfləri pisləmiş və ancaq başqa quberniyalardan gələnləri yedirib-içirməyi, yerli sakinlərə isə ölünün ailəsinin payını yeməyi qadağan etməyi  qərara almışdır. Qətnamədə şərti pozanların 50 rubl məbləğində cərimə ilə cəzalandırması nəzərdə tutulmuşdur...”

-         Və şərt necə oldu?

-         Sən Allah, oğul, əgər bu şərt qüvvəyə minmiş olsaydı təkcə Rajdenin cərimələrinə milyon bəs etməzdi.

-         Həəəə...

-         Həəəə...

-         Allah yazıq Aqataya rəhmət eləsin! – Ambako babam sakitcə deyərək qədəhini qədəhimə vurdu.

-         Rəhmət eləsin! – razılaşıb içdim.

Hava işıqlanırdı. Aqatinin evindən süfrə başında oxunan “Uzun illər” nəğməsinin ahəngsiz sədaları gəlirdi.

 Nodar Dumbadze 

"Yaşayış sahəsinin paylanması üzrə komissiyaya ərizə" N.Dumbadze

            Yaşayış sahəsinin paylanması üzrə komissiyaya

vətəndaş N.Dumbadze tərəfindən çox da orijinal olmayan

ƏRİZƏ

Nəzərinizə çatdırıram ki, mən yumoristəm, daha doğrusu yumorist idim, çünki hal-hazırda heç zarafat etmək və gülmək həvəsində deyiləm.

Bir neçə il bundan əvvəl mənə bir yumorist kimi, iki uşaq atası və əlbəttə ki ailəli birinə heç bir təmənna olmadan və lütfkarlıqla ixtiyarıma verdiyiniz lociyalı və eyvanlı üç otaqlı mənzilimi təhvil almanızı xahiş edirəm. Beləcə, xahiş edirəm mənzilimi qəbul edin.

Düşünməyin ki, nankoram.

Düşünməyin ki, tavanın hündürlüyü məni qane etmir.

Və ya ona görə narazıyam ki, döşəmənin qabarıqlığı məni və qonşumu onun başına nə vaxt düşəcəyimi güman etməyə vadar edir.

Və ya ona görə ki, birinci mərtəbədəki pıçıltı səsi bizə gurultu kimi gəlir.

Və ya ona görə ki, yağış yağanda lociyada hərbi-dəniz təlimləri keçirmək olar.

Və ya ona görə ki, kartondan düzəldilmiş qapılar soyğunçuluq üçün birbaşa təhrikdir.

Və ya ona görə ki, poçt qutularına heç nə sığışdırmaq, sığışdıranda da çıxarmaq olmur.

Və ya ona görə ki, qaraj tikdirməyimə icazə vermədilər.

Və ya ona görə ki, qonşulardan kiminləsə yola getmədim. Yox.

Soruşa bilərsiniz ki - bəs məsələ nədədir? Deməli, məsələ bundadır. Bizim həyətdə bir sürü uşaq oynayır və böyüyür. Onların arasında mənim kiçik qızım da var. Bax budur, buna tamaşa etməyə taqətim yoxdur. Mənə rəhminiz, arvadıma isə yazığınız gəlsin.

 Hər gün eyvanlarından boylanmış anaların öz övladlarına müraciətlərini eşidən uşağın halı necə olar:

- Luiza, Qalx yuxarı, ana! Yumurta ilə dünən atanın sürücüsü gətirən kürüdən ye, altı kilonu harasa eləmək lazımdır axı. Sonra isə sevdiyin yunan zeytunları, meksika ananası, ya da türk halvası ilə ispan portağalı var... Ondan sonra yenə düşərsən, qızım, bütün həyətdə tayı-bərabəri olmayan gözəlim...

Və ya:

- Nunuka! Qalx,qızım. Axı atanın dissertasiyasının parlaq və yekdilliklə qəbul edilən müdafiəsindən və bu şərəfə verilən möhtəşəm ziyafətdən sonra, akademik atana deyəndə ki, onun xidmət etdiyi xalq xoşbəxt xalq olmalıdır, həmin akademikin arvadı bizə çox qəşəng xaricdən gətirilmiş bonbonyerka hədiyyə edib söylədi ki, bizim kimi gözəl ailə ilə tanış olduğuna görə Tanrıya şükür edir. Odur ki, yuxarı qalx, qızım, şokoladla çay iç, sonra yenə düşərsən, axı bir azdan Braziliyaya putyovka ilə bağlı Moskvadan zəng edəcəklər və mən də aşağı düşə bilmərəm, üstəlik əynimdə ev paltarıdır, yapon xələti...

Və ya:

- Merabik! Qalx, ingilis dilini hazırla, yoxsa tezliklə fransız dili müəllimən gələcək və biz alman dili müəlliminin yanına getməyi çatdırmayacağıq. Mən də ona kimi ”Steynvey” və mebelin tozunu silim, bilirsən axı karel tozağacı xüsusi qulluq tələb edir. Bir də atana zəng eləməliyik ki, maşını göndərsin, norka kürkü almağa gedəcəyik, yoxsa qaragüldə daha heç kim gəzmir. Qalx, oğlum, sən axı hamı tərəfindən hörmət edilən valideynlərini çox istəyirsən!

Və ya:

- Qulsunda! Oynadın, bəsindir. Atanla yeni əcnəbi filmin tamaşasına gecikirik. Bütün Gürcüstana cəmi dörd dəvətnamə yollayıblar və atan onlardan üçünü götürməkdən imtina edir, yadındadır, keçən il ona zorla dövlət mükafatını götürməyi məcbur etdilər. Di, tez ol, artıq zəng edib gəlməyimizi xahiş edirlər, hamı yığışıb və böyük ekranlara əlbəttə ki çıxmayacaq bu gözəl filmin tamaşasına bizsiz başlamırlar.

Və ya:

- Qiviko! Neçə dəfə deyərlər, keçən il atan haqqında – onun tək Gürcüstan hüdudlarında deyil, üstəlik demokratik ölkələr də daxil olmaqla, həm də bütün İttifaqda necə ən istedadlı yazıçı olduğu, kitablarının necə bütün dillərdə nəşr olunması haqqında - televiziya verilişi getməmişdən bir gün əvvəl xəstələndiyin kimi xəstələnmək istəmirsənsə, belə qaçma. Necə ki, İntervidiniyadan yayımlanmalı olan verilişdən bir gün əvvəl atan səninçün Avstraliyadan dərman gətirməli və hələ öz yol təəssüratları ilə birinci proqramda bölüşməli olmuşdu... Eşidirsən, oğlum, çox qaçma!

Və bu zaman mənim arvadımın səsi  hamısının sözünü kəsir:

- Qızım, qalx yuxarı!... Eşidirsən, Ketino? Atan yenə “lül-qənbər” gəlib, şalvarını əynindən çıxara bilmirik!

- Hə, necədir?

Yuxarıda deyilənlərdən irəli gələrək, ailəmin bütövlüyünü qorumağınızı və mənzilimi təhvil almanızı xahiş edirəm. Özüm isə həyətsiz, lociyasız, pəncərə-qapısız və ən əsası qonşularsız bir ev tutacam, ora qapanıb nəyin nə yerdə olduğuna özüm baxacam.

Tərcümə: S. Məmmədova

Sərgidə bir rəsmin qarşısında...

Sərgidə bir rəsmin qarşısında...

Fikirlər:

• Əksəriyyət: Bunu mənim uşağım da cızma-qara edər.
• Ziqmund Freydi təzəcə oyuxub qurtaran biri: Deyəsən rəssamın uşaqlıqda çox dərin psixoloji travması olub.
• Şopaqolik: Nə gözəl çərçivəsi vaaaar, salonumun divarlarına yaraşacaq.
• Pofiqist: Mənasız.
• Proqramçı: Buna dynamic distortion effekti versəydi daha yaxşı olardı.
• Feminist: Qadın rəssamların çəkdikləri bunlardan min dəfə mənalı, ağıllı və zövqlüdür.
• Müəllif: Görəsən bunu anlayan tapılacaq? Onlar axı dünyanı mənim kimi görə bilmirlər.

Sözlər:

• Əksəriyyət: Gözəl rəsmdir, bəyəndim.
• Ziqmund Freydi təzəcə oyuxub qurtaran biri: Əla, bu insanın şüuraltı fikirlərinin üzə çıxmasından yaranmış bir əsərdir.
• Pofiqist: (susur)
• Şopaqolik: Super, bundan satışda olacaq?
• Proqramçı: like!
• Feminist: Qadın rəssamların çəkdikləri bunlardan min dəfə mənalı, ağıllı və zövqlüdür.
• Müəllif: Dostlar, hamınıza təşəkkür edirəm!

Ütülü oğlanlar

Blue-Fox: Xoşum gəlmir də başdan-ayağa səliqəli, ütülü geyinən oğlanlardan.
MRolland: Bəlkə ona görə bəyənmirik ki, onları səliqəli saxlaya bilməyəcəyimizi bilirik? 

Təsadüfi dialoqlar :)

Metroda iki qızın söhbətindən: "Qoy işləməyə başlayım, istədiyim şeyləri alacam. İndi evdəkiləri çox yükləmək istəmirəm..."

Metroda iki oğlanın söhbətindən: "Axşam Face-ə baxarsan yeni profil şəkil qoyacam (başlayırlar hansı şəklin daha yaxşı olduğunu müzakirə etməyə.)"

"Haradan haraya" əks təkamül...

"Təhminə və Zaur"-dan "Əzizim Fellini"-yə.

"5 mərtəbəli binanın 6-cı mərtəbəsi"-dən "11 dəqiqəyə"-ə.

Fotoqraf Əhməd dayının yumşaq oyuncaqlar düzülmüş photo-studiyasından "filankəs filankəsov photography" səhifələrinə.

Poçt qutusu qarşısında aciz qalan Novruzəlidən Bankomatdan istifadə etməyi  bacarmayan Bayraməliyə.

"Tarixi Nadir"i yarıya kimi oxuyub heç nə anlamadıqlarını iddia edənlərdən Kafka-nı oxuyub hər şeyi anladıqlarını zənn edənlərə.

P.S. Göründüyü  kimi, forma dəyişib məzmun isə olduğu kimi qalıb.