Tribute to KKO

1

Bu yaxınlarda baxdığım "Liberal arts" adlı filmdə qəhrəmanlar "Alatoranlıq" seriyasını oxuyub müzakirə edirdi. Bu əsnada təxminən belə bir dialoq alınmışdı:

- Bu tarix boyu ingilis dilində yazılmış ən pis əsərdir.

- Demək istəyirsən ki, başqa dildə yazılmış bundan da pis əsərlər ola bilər?

- Yox, çünki, çox güman ki bunu artıq  bütün başqa dillərə tərcümə ediblər.

Əvvəllər heç vaxt azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş kitab almazdım, oxumazdım. Bir dəfə hansısa facebook səhifəsində Oruellin "Animal Farm" əsəri haqqında müzakirəni oxuyana qədər. Mənə ən çox onun adının niyə "Heyvanıstan" kimi tərcümə olunması maraqlı gəlmişdi. Əsəri yükləyib oxumağa başladım və Vilayət Quliyevin tərcüməsinə heyran qaldım. 

İkinci dəfə məni heyran edən Vilayət Hacıyevin Remarkın "Zəfər tağı" almancadan tərcüməsi oldu. 

Onda düşündüm ki, əslində bu qədər şikayətləndiyimiz keyfiyyətsiz tərcümələr, keyfiyyətsiz nitqlər dilin çatışmamazlığından deyil, məhz bizim dili lazımınca bilməməyimizdən, sözlərin çoxunu unutduğumuzdan, açıb öz ana dilimizdə yazılan klassik əsərləri oxumamağımızdan irəli gəlir. Yəni səbəb biz və bizim biliksizliyimizdir. 

Nəticə: Dilimizi öyrənək.

2

Lamiyə ilə tanış olandan bəri bir-birimizə kitab veririk, bölüşürük, ad günləri, bayramlarda kitab hədiyyə edirik. Yadımdadır, ilk dəfə o mənə Cek Londonun "Ay vadisi" kitabını gətirmişdi, mən də ona Den Braunun "Yalan nöqtəsi"ni. Onda Lamiyə dedi ki, olar xoşuma gələn hissələri karandaşla qeyd edim, sonda hamısını dəftərə yazandan sonra silərəm. O uşaqlıqdan qeydlərini dəftərlərə yazır. Mən də dedim silmə. Və bu adətə çevrildi. Beləcə bizim çoxlu karandaşlanmış kitablarımız, messengerdə və sms-lərdə çoxlu göndərdiyimiz qeydlərimiz (müzakirələr və gülməli dialoqlar) əmələ gəldi. Məsələn, elə kitablar var ki, onları oxumamışam amma oxumuş kimiyəm çünki Lamiyə oxuyub. ("Norvec meşəsi" Vətən abi və ya Salvador Dalinin gündəliyi :) ) 

Nəticə: Birlikdə oxumaq və öyrənmək gözəldir. 

 3

Səhifəni yaratmaq Lamiyənin ideyası idi. Onun dəftərlərində yığılmış qeydləri, kitablarda xəttlədiyimiz parçaların tərcüməsi ilə başlamaq qərarına gəldik. Bir ildən sonra Orxan kkoword.com saytını hədiyyə etdi. Və o vaxtdan bizim odisseyamız başlandı. Səhifə vasitəsilə çoxlu dostlar qazandıq, yeni insanlar, müəlliflər, kitablar kəşf etdik.

Beş ildir ki, öz aramızda KKO adlandırdığımız layihə hələ də davam edir, hələ də kitablarımızda əlfəcin əvəzinə karandaşdan istifadə edirik, hələ də vaxt tapıb tərcümələr edib paylaşmağa çalışırıq. KKO-un məqsədi də dəyişməyib, göstərmək istəyirik ki, başqa dillərdə yazılmış gözəl sözlər bizim dilimizdə də gözəl ola bilər.

Sevdiyimiz işi həvəsimiz olduqca davam etdirmək niyyətindəyik və ümid edirəm həvəsimiz heç vaxt bitməz. 

İlin kitabları - 2014

Lamiyə ilə ənənəmizə uyğun olaraq, 2014-də oxuduğum əsərlərdən ən yadda qalanlarını bir sözlə ifadə etməyə çalışdım. 

1. İsmayıl Şıxlı "Dəli Kür" - Patriarxat
İsmayıl Şıxlı cəmiyyətimizdə qadınlara qarşı olan münasibəti açıq-aydın təsvir edib. Onlarla necə gəldi rəftar etmək - qaçırmaq, döymək, məktəbə qoymamaq olar. Onların fikri, istəkləri heç kimə maraqlı deyil. Təəssüf ki, bu cür düşüncəli insanlara, ailələrə hələ də rast gəlmək mümkündür.

2. Frans Kafka "Məhkəmə" - Azərbaycan
Başqa sözə ehtiyac varmı?! Məncə yox.

3. Martin Paj "Mən necə idiot oldum" - Hüzur axtarışı
Bu əsəri mən də, bacım da Volterin "Kandid"-inə bənzətmişdik. Onun qədər istehzalı, maraqlı və ümidsiz idi.

4. Erlend Lu "Qadının hökmranlığı altında" - Arvadağız (подкаблучник)

5. Ayris Merdok "Dəniz, dəniz" - Vudi Allen 
İşindən, diqqətdən bezmiş yaşlı rejissor hamıdan qaçıb dəniz kənarında köhnə, böyük bir evə köçür. Əsər onun memuarları kimi başlayır, get-gedə gündəliyə çevrilir. Oxuduqca qəhrəmanı Vudi Allen kimi təsəvvür edirdim, səbəb qəhrəmanın yumor hissi, şöhrətpərəstliyi və s. idi.

6. Con Steynbek "Qayğılarımızın qışı" -  Pul və ya Seçim
Steynbekin bütün əsərləri gözəldir. 

7. Anna Qavalda "Otuz beş kq ümid" - Holden Kolfild
Lamiyənin tərcüməsində Anna Qavaldanı ilk oxuyan xoşbəxtlər arasındayam. Əsər mənə Selinceri xatırlatmışdı. Elə bil Holdenin uşaqlığını oxuyurdum. Yeri gəlmişkən, kitab bu yaxınlarda nəşr olunub, onu kitab mağazalarından əldə edə bilərsiniz.

8. Nik Hoakin "İki göbəyi olan qadın" - Yuxu
Kitabı oxuduqca adam reallıqla yuxunu qarışdırırdı, kimin yalan kimin doğru danışdığını ayırd edə bilmirdi. Cənub-şərqi Asiya yazıçılarından ilk oxuduğum əsər oldu. "Proqres" adlı kitaba romandan əlavə həm də Hoakinin seçilmiş hekayələri də daxil idi.

9. Culian Barns "Baxış Üçbucağı", "Sevgi və s." - Xudbinlik
Əsərdəki hadisələr iki dost - Oliver, Stüart və Stüartın arvadı Cillianın adından danışılır. Hekəyəyə hərdən başqa personajlar da qoşulur. Culian Barns bu ilki yazıçı kəşflərimdən oldu, çox bəyəndim.

10. Anna Bronte "Aqnes Qrey" - "introvert adamlar" və ya "all by myself mahnısı"

 11. Corc Bernard Şou "Kandida" - seçim
Və ən sevimli qeydim :)

Ən gözəl xatirələr

     Bir yaşım olanda atam bu cür slaydlarla şəkillərimi çəkmişdi. Onları rəqəmli formata köçürə biləcək adam/servisin olub-olmadığını bilmirəm, yəqin ki yoxdur.  Fotokamera ilə çəkməyə çalışdım və paylaşdığım şəkillər alındı.
Bu slaydlar mənə çox əzizdir və atamdan qalan ən gözəl xatirədir.

Steynbek

Steynbek öz dili, qəhrəmanları və hekayələri ilə ən sevimli yazıçılarımdan biri oldu. Onun əsərləri düşündürür, oxuyandan sonra uzun müddət başında fırlanır və bütün fikirlərini zəbt edir.

İlk tanışlığım "İnsanlar və siçanlar haqqında" əsəri ilə başladı. Lamiyə ilə oxuyub özümüzü Corc və Lenniyə bənzədirdik, Curley də o vaxtki şefimizin oğlu idi. Hər dəfə işdən və həyatdan bezəndə isə "Bizim fermamız, dovşanlarımız olacaq" deyib keçirdik.

Sonra "Mirvari" hekayəsini oxudum. Əsər mirvari çıxaran Kinonun dünyanın ən gözəl mirvarisini tapması və bundan sonra başına gələn faciə haqqındadır. "Mirvari"-nin sonu mənə Çingiz Aytmatovun "Edam kötüyü" əsərini xatırlatmışdı. Məncə əsərin ən gözəl hissəsi proloqu idi:

"In the town they tell the story of the great pearl- how it was found 
and how it was lost again. They tell of Kino, the fisherman, and of his 
wife, Juana, and of the baby, Coyotito. And because the story has been 
told so often, it has taken root in every man's mind. And, as with all 
retold tales that are in people's hearts, there are only good and bad 
things and black and white things and good and evil things and no in-
between anywhere. 

"If this story is a parable, perhaps everyone takes his own meaning 
from it and reads his own life into it. In any case, they say in the 
town that..." 

Və keçən il yarımçıq-qalan-kitablar siyahısında birinci yerdə dayanan "Qayğılarımızın qışı" romanı. Dünən oxuyub qurtardım. Kitab Amerika arzusu, pul, düzlərin düzdə qalması (anamın tez-tez işlətdiyi məsəldir :) ) teoreminin isbatı haqqındadır. Seçim haqqındadır. Ya vicdanlı və dürüst olub uğursuz, kasıb və gözəgörünməz qalmalısan. Ya da əksinə, prinsiplərini qatlayıb sandığa qoyub qıfıllamalısan. Təbiətində pislik etmək olanlar üçün bu çox asandır. Olmayanlar isə hansı yolu seçməyindən asılı olmayaraq əzab çəkəcəklər. Əlbəttə, prinsiplərə tüpürməyin əzabı daha çox olur.

Steynbekin göstərdiyi bu sadə həqiqətdə ən qorxulu və kədərli məqam odur ki, hər birimiz İten ola bilərik. Zira, hər birimizi qova-qova sonda alçaqlıq etməyə məcbur edən cəmiyyət və mühit var. Amma bu səbəb deyil. Bəraət də deyil. Seçim məsələsidir. Əsas seçim etdikdən sonra onunla yaşaya bilməkdir.

P.S. Lamiyə də, mən də ən çox İtenin arvadı Meriyə etdiyi xitabları bəyəndik. Yadımda qalanlar :)
лепешечка моя
моя прелестная жена
моя былинка
моя сонливая старушка
белая моя птица
родная моя родинка
моя прелесть, огонек в тумане жизни
моя козявка
Милая моя каротелька
дорогая моя радость
моя чаша Грааля

P.P.S. Tezliklə əsərdən olan qeydləri kko-da oxuya biləcəksiniz, Lamiyə tərcümə edib :) .

Dostlara

Hamınıza yeni ildə rəngarənglik arzulayıram! İsti və günəş sevənlərə Avstraliyaya, qışı xoşlayanlara Soçi Olimpiadasına putyovka, aşiq olmaq istəyənlərə Amurun düzgün nişan almasını, yeni iş istəyənlərə savadlı və insaflı HR, pişik istəyənlərə Grumpy cat, dünyanı dolanmaq istəyənlərə hava şarı, kitab, blog-post, şeir və s. yazmaq istəyənlərə tükənməyən ilham, arıqlamaq istəyənlərə (bunu özümçün yazdım) iradə, iradəli olmaq istəyənlərə qətiyyət, qətiyyətli olmaq istəyənlərə də cəsarət arzulayıram. Sevdikləriniz yanınızda, sevmədikləriniz sizdən çox uzaqlarda olsun.

Bu il mənim ən çətin günlərimdə yanımda olan, ürək-dirək verən anama, bacıma, ən yaxın rəfiqələrimə və dostlarıma təşəkkür edirəm. Sizi çox istəyirəm, yaxşı ki varsınız. <3

Bloqumu oxuyan, izləyən, paylaşan hər kəsə təşəkkür edirəm.

İlin kitabları - 2013

Təəssüf ki, bu il çox kitab oxuya bilmədim. Depressiya böyük idi :)

Ənənəyə sadiq qalaraq bu ilki kitablardan 10-nu bir sözlə ifadə etməyə çalışdım. Onu da deyim ki, bəzi əsərlər üçün həmin o bir sözü seçmək çox çətindir. Məsələn, "Anna Karenina"-nı hansı sözlə ifadə edəsən? Mən o sözü tapa bilmədim.

1. Tennesi Villiams "Arzu tramvayı"
Ümidsizlik

2. Markus Zusak "Kitab oğrusu"
Sözlər

3. Con Faulz "Kolleksiyaçı"
Zirzəmi

4. Muriel Barberi "Kirpinin zərifliyi"
Gizlənpaç

5. Ejen İonesko "Keçəl müğənni"
Absurd

6. Volter "Kandid"
Axtarış

7. Skot Fitzcerald "Zərifdir gecə"
Yanılma

8. Xalid Hüsseyni "Və dağlardan səda gəldi"
Peşmanlıq

9. Con Steinbek "Mirvari"
Faciə

10. Stendal "Məhəbbət haqqında"
Məhəbbət

Invictus - Fəth edilməz

Bu gün Madiba - Nelson Mandelanın günüdür. Bu münasibətlə 2009-cu ildə Klint İstvudun çəkdiyi "Invictus" filminə baxdım. Mandela rolunu canlandıran Morqan Frimanı daha çox istədim. Kinoda 1995-ci ildə CAR-da keçirilən Reqbi üzrə dünya kubokundan bəhs edilir. Filmin əsas hissəsini reqbi təşkil etsə də, məncə o, bağışlama və barışıq haqqındadır. Filmin adı ingilis şairi Ernest Henlinin şeirindən götürülüb. Bu şeiri Mandela bir vərəqə yazıb reqbi komandasının kapitanı Frasua Pienara bağışlayır. Şeiri çox bəyəndim.

Непокорённый

Из-под покрова тьмы ночной,

Из чёрной ямы страшных мук

Благодарю я всех богов

За мой непокорённый дух.

И я, попав в тиски беды,

Не дрогнул и не застонал,

И под ударами судьбы

Я ранен был, но не упал.

Тропа лежит средь зла и слёз,

Дальнейший путь не ясен, пусть,

Но всё же трудностей и бед

Я, как и прежде, не боюсь.

Не важно, что врата узки,

Меня опасность не страшит.

Я — властелин своей судьбы,

Я — капитан своей души.

Invictus

Out of the night that covers me,
Black as the pit from pole to pole,
I thank whatever gods may be
For my unconquerable soul.

In the fell clutch of circumstance
I have not winced nor cried aloud.
Under the bludgeonings of chance
My head is bloody, but unbowed.

Beyond this place of wrath and tears
Looms but the horror of the shade,
And yet the menace of the years
Finds and shall find me unafraid.

It matters not how strait the gate,
How charged with punishments the scroll,
I am the master of my fate
I am the captain of my soul.